De betekenis die een Nederlandse automobilist verbindt aan het zien van een richtingaanwijzer is: deze automobilist gaat binnen nu en no time van richting veranderen. Opletten dus! Er zijn ook veel Fransen die bij het inhalen hun richtingaanwijzer continu laten aanstaan. De betekenis daarvan, in de zin van ‘richting aangeven’ ontgaat mij. Ik geef de gebeurtenissen vooral de betekenis van ‘gevaarlijk’.

 

Een andere betekenis geven de Fransen ook aan de functie van de bumper. Voor Nederlanders heeft de bumper vooral de betekenis van volwaardig auto-onderdeel. Een bumper dient, net als een portier, niet beschadigd te worden. Sommige Fransen geven een bumper echter de betekenis van stootrand. Zij gebruiken de stootrand ook als zodanig. Onlangs zat ik in Marseille in mijn zojuist geparkeerde auto. Een Fransman deed voor mij een oefening file-parkeren waarin hij, vanuit Nederlandse ogen bezien, jammerlijk faalde. Het leverde mij een nogal ‘gevouwen’ nummerbord op. U begrijpt dat ik daar een probleem van maakte. Na een korte conversatie in de landstaal beende de Fransman weg, mij geïrriteerd achterlatend. Hij voegde mij nog wel zijn volledige Engelse vocabulaire van twee woorden toe. Met één handgebaar…

 

Ik schreef zojuist: ‘[…] dat ik daar een probleem van maakte‘. Ik realiseerde me dat feiten niet problematisch zijn. Wij maken feiten tot probleem door daaraan een ‘problematische’ betekenis toe te kennen. Dat doen we door ons denken. Zo bezien zijn er geen problemen, maar slechts denkmaaksels of: denkconstructen. Een gedeukt nummerbord is geen probleem. Ik maak het tot probleem door mijn denken vast te zetten op de regel dat een bumper inclusief nummerbord, net als een portier, niet beschadigd mag worden, ‘onschendbaar’ is. Hoe is dit echter als ik aan een bumper een andere betekenis toeken, iets waar sommige Fransen uitstekend toe in staat zijn? Slechts door mijn problematische denken te vervangen door ander denken, verdwijnt het probleem: een bumper is een stootrand. Een gedeukte bumper is dan oké.

 

Ik ga van het Franse verkeer naar het Nederlandse. Ik vraag me af wat dit betekent voor die bekende Nederlands verkeerssituatie met het langzaam rijdend en stilstaand verkeer. Ik hoor u denken: ‘Aha, hij bedoelt het fileprobleem!’ U denkt dat ‘langzaam’ en ‘stilstaan’ noodzakelijkerwijze een probleem is? Nee hoor. Staat u eens even stil (!) bij het volgende: slow food, slow management, stilstaan bij, rustig, aandachtig, genieten. Het houdt allemaal verband met ‘stilstaan’ en ‘langzaam’. Toch heeft het een positieve betekenis. We zouden dus voortaan als we in de file staan, daaraan de betekenis kunnen toekennen van: heerlijk even rustig aan doen, even genieten van het landschap, relaxen. Van een probleem hoeft geen sprake te zijn.

 

Bij het maken van een file tot fileprobleem speelt nog iets ander wezenlijks. Veel werkgevers hanteren de regel dat werknemers ’s ochtends op een bepaald tijdstip op hun werk moeten zijn. Werknemers die op weg naar hun werk in de file staan, maken dit tot probleem doordat zij bijvoorbeeld vrezen tegen deze regel te zondigen met alle consequenties van dien. Die regel heeft net zoals een bumper de betekenis van ‘onschendbaar’ gekregen.

 

Zelf voel ik er voor om reistijd officieel de betekenis van werktijd te geven. Dat is bij veel (niet alle) werkgevers thans niet het geval. Denkt u dat als u, werknemer, morgenvroeg in uw auto euhm.. baan stapt om vervolgens in de file terecht te komen, dat u die file dan nog een probleem vindt? Ik betwijfel het. Maar het zou me verbazen als uw werkgever het evenmin een probleem vindt. Mij lijkt dat uw werkgever de files plotseling de betekenis geeft van ernstig probleem en dat dit een dusdanige prikkel is dat ‘oplossingen’ voor files zich snel aandienen.

 

Thuiswerken blijkt plotseling op grote schaal door werkgevers te worden toegestaan en alternatieven voor vervoersbewegingen in ochtend- en avondspits zullen zich op miraculeuze wijze manifesteren. Uw ochtendrelaxmomentjes (lees: files) verdwijnen als sneeuw voor de zon. Tot die tijd staat u echter nog in de file en bent u aangewezen op uw vermogen om dit een vreugdevolle betekenis te geven.

 

Minister Vogelaar blijkt tijdens mijn verblijf in Frankrijk te zijn afgezet. Zij kan niettemin op dit punt als voorbeeld dienen. Wellicht geïnspireerd door de dichter die zich ooit afvroeg: ‘Zijn wij in staat om werklozen te zien als de eerste vrijgestelden van arbeid?’, bleek zij in staat om aan wijken die tot dan toe de betekenis kregen van probleem, de betekenis te geven van pracht en kracht. De echo’s van die krachtige betekenisgeving die vreugdevol weerklonken in de Prachtwijken, zullen langzaam wegsterven. De PvdA bleek nog niet toe te zijn aan een Minister van Betekenis. U misschien inmiddels wel.

 

Deze column werd op 24 november 2008 eerder gepubliceerd in De OrganisatieActivist

Jorrit Stevens werkt als denk- en organisatieadviseur bij GrasFabriek | Veranderen met betekenis 

 

 

 

Reacties op De OrganisatieActivist:

 

 

• Paul Postma Zegt:

  Beste Jorrit,
  Ik mag je aanraden om voor jezelf te beginnen. En om je eigen column dan nog eens te lezen. Je gaat vast sommetjes maken over declarabele uren versus salaris/toeslagen/pensioenpremie/telefoonkosten/lease-auto/opleidingen, en al die andere kleinigheden die je je werknemers betaalt.
  Dat neemt niet weg dat ik met bewondering lees hoe creatief je bent om het tekort aan wegcapaciteit niet op te lossen maar te omzeilen. Met het opofferen van 0,4% van het landschap aan autowegen is het trouwens opgelost. Kunnen we ons weer gewoon verplaatsen. Maar ja, dat vloekt met het adagium dat je niet “heel Nederland vol asfalt kunt storten” Verander je ‘asfalt’ in ‘huizen’ en ‘storten’ in ‘bouwen’, dan zie je drogredenering; want vol huizen bouwen moet juist wel. Maar op de wegen om die te bereiken rust een vloek. Gelukkig is mevrouw Vogelaar opgevolgd door een dame die zich per tandem met chauffeur verplaatst. Dat helpt alvast een beetje.

  4 januari 2009 om 11:14 pm

 

• 2

  Lenin Strawskim Zegt:

  @Paul: Heel scherp gezien. Ik heb de column nog 3 keer gelezen en toen had ik het pas door: die Jorrit lost het wegentekort helemaal niet op! Het komt natuurlijk door dat woord ‘oplossingen’ dat Jorrit ook nog eens op laffe wijze tussen aanhalingstekens schrijft.

  Gelukkig kun je de column ook een andere betekenis geven, als je begrijpt wat ik bedoel. En dan lees je bijvoorbeeld dat je volgens Jorrit sommige problemen op een andere manier kunt bekijken. Heel verfrissend eigenlijk.

  Maar jouw interpretatie mag er ook wezen hoor, Paul.

  5 januari 2009 om 11:39 pm

 

• 3

  Juriaan Zegt:

  @Jorrit: dus als men massaal optimist zou worden en deze manier van denken tot uiting brengt door aan al het negatieve een positieve betekenis te geven, is men van alle problemen af?

  Ik denk dat het verkeren op een probleemloos denkniveau niet zal leiden tot een probleemloos leven. Daarnaast is de een zijn probleem de ander zijn geluk. Neem Paul’s kritiek: nu baalt de werknemer van de file (tijdverspilling en risico op te laat komen), straks moet de werkgever allemaal maatregelen gaan treffen als hij filetijd zou moeten uitbetalen. Natuurlijk kan dit leiden tot nieuwe innovaties, zoals thuiswerken met als gevolg minder files, maar de werkgever kan net zo goed minder salaris uit gaan betalen of vreselijke werktijden introduceren die reizen buiten de spits garanderen. Daarnaast, waarom ziet de werknemer de files niet als ‘ernstig probleem’ en gaat met het openbaar vervoer reizen wat weer leidt tot uitbreiding van het openbaar vervoer?

  Of is je boodschap dat we van een ‘erkenning van een probleem’ naar een ‘behandeling van een probleem’ moeten gaan? Dit kan – zoals je Franse voorbeeld – door je ‘denkconstruct’ te veranderen: verander je oude betekenis in een positievere, een probleemloze. Daarnaast kan je ook handelen en een probleem proberen op te lossen: neem het openbaar vervoer, informeer naar mogelijkheden tot thuiswerken.

  Verder ben ik het wel heel erg met je bevinding eens dat anders naar dingen kijken kan leiden tot nieuwe inzichten. Door open te staan voor andere visies kan men leren. Verblijf eens een tijd in het buitenland, in een andere cultuur. Werknemers en werkgevers ga samen rond de tafel!

  12 mei 2009 om 2:14 am

 

• 4

  Ed Kuipers Zegt:

  Ach Jorrit,

  Een file is zeker geen zegen maar als werkgever ben je echt niet altijd verplicht je medewerkers in de file te jagen. Bij PinkRoccade kwam ik om half elf opdraven. Ging dus ook om 7 a half 8 weer naar huis wat resulteerde in:

  1) Een veel fittere Ed (ben nou eenmaal iemand die zijn mooiste werk tussen 15.00 en 19.00 uur verricht).

  2) Een kortere werkdag voor Ed

  3) Als softwaretester liep ik toch achter de muziek van de ontwikkelaars aan. Die konden zo in de middag na mij opleveren en ik zorgde ervoor dat ze ’s morgens een vers testresultaat liggen.

  Met vriendelijke groeten,

  Ed Kuipers

  18 mei 2009 om 12:23 pm

 

 

​

____

 

GrasFabriek  Interventiekunde - Advies - Denkadvies - Procesbegeleiding - Veranderen met betekenis